8 Mayıs 2018 – Silahlanma / Savunma Harcamaları

0
Want create site? Find Free WordPress Themes and plugins.

Mahfi Eğilmez

Ülkeler, yarattıkları GSYH’nin önemli bir bölümünü silahlanma, savunma, askeri malzeme imaline ya da satın alınmasına harcıyor.

Dünya GSYH’si 2017 yılı itibariyle 79,9 trilyon Dolar olarak hesaplanıyor. Aynı yıl dünya yıl ortası nüfusu 7,4 milyar kişi olarak tahmin ediliyor. Buna göre kişi başına ortalama yıllık gelir kabaca 10.800 Dolar olarak bulunuyor.

2017 yılında silahlanma/savunmaya 1,7 trilyon Dolar harcandığına göre kişi başına silahlanma/savunma harcaması 230 Dolar ediyor.

Silahlanma/savunmaya harcanan 1,7 trilyon Doların 1,5 trilyon Dolarlık bölümünü 20 ülke harcıyor (Ek Tablo 1.) Bu 20 ülkenin toplam GSYH’si 62,7 trilyon Dolar, bir başka deyişle küresel GSYH’nin yüzde 78,4’ü. Bu ülkelerin silahlanma/savunmaya harcadığı paraların küresel silahlanma/savunma harcamaları içindeki payı yüzde 88.

Silahlanma/savunma harcamalarında ilk sırada 610 milyar Dolara yakın harcamayla ABD yer alıyor. Onu 228 milyar Dolarla Çin izliyor. Son yıllarda savunma sanayiine büyük ağırlık veren Suudi Arabistan 69 milyar Doları aşan bir bütçeyle, 66,4 milyar dolarlık bütçeye sahip Rusya’yı geçerek üçüncü sıraya yerleşmiş bulunuyor.

GSYH içinde silahlanma/savunma harcaması paylarına bakılırsa Suudi Arabistan, yüzde 10,1 gibi çok yüksek bir payla birinci sırada yer alıyor. Onu İsrail (yüzde 4,7) ve Rusya (yüzde 4,3) izliyor. Türkiye, mutlak rakam olarak 18,2 milyar Dolarlık bir silahlanma/savunma bütçesiyle dünya sıralamasında 15’inci sırada yer alıyor. Silahlanma/savunma harcamaları/GSYH payı sıralamasına bakarsak Türkiye 10’uncu sıraya çıkıyor.

Türkiye’nin silahlanma/savunmaya harcadığı miktarlar artmakla birlikte bunların GSYH içindeki payı zaman içinde geriliyor (Ek Tablo 2.) 1950’lerde Türkiye, bütçesinin kabaca yüzde 5’ini silahlanma/savunma için harcarken bu oran 2000’lerden itibaren yüzde 2’lere kadar gerilemiş görünüyor. Türkiye, 1950’den 2017’ye kadar silahlanma/savunmaya toplam 385,8 milyar Dolar harcamış. Bu uzun dönemde Türkiye’nin toplam GSYH’si yaklaşık 14,5 trilyon Dolar olduğuna göre bu dönemde silahlanma/savunmaya harcanan paraların GSYH’ye oranı ortalama olarak yüzde 2,7 olmuş.

2002 ile 2016 yılları arasında dünyada yapılan silah, askeri araç, malzeme ve teçhizat satışının toplamı 5,3 trilyon Dolar olmuş (Ek Tablo 3.) 2016 yılında bu malların satış miktarı 2002 yılına göre yüzde 86,6 oranında artış göstermiş bulunuyor. Bununla birlikte son yıllarda, özellikle de küresel krizin başladığı 2008 yılını izleyen yıllardan itibaren, silah, askeri araç, malzeme ve teçhizat satışlarının hızla düştüğünü tablodan görebiliyoruz.

Küresel silah, askeri malzeme ve teçhizat satışlarında en fazla satış yapan 20 şirketin 14’ü ABD şirketi (Ek Tablo 4.) Bu 14 şirketin silah, askeri malzeme ve teçhizat satışları toplamı (188,5 milyar Dolar) ilk 20 şirketin toplam satışlarının (2450 milyar Dolar) yüzde 75’ini geçiyor. Bir başka ifadeyle dünyada silah, askeri malzeme ve teçhizat satışlarında aslan payını ABD’li şirketler alıyor.

Bir dedektif bir suçluyu ararken yanıtlaması gereken ilk soru suçu oluşturan eylemden en fazla kimin kazançlı çıkacağı sorusudur. Bu sorunun yanıtı birçok olayda suçluyu ortaya çıkarmaya yarar.

Ek Tablo 4 bize Amerikan silah, askeri araç, malzeme ve teçhizat üreticisi şirketlerin bu tür malların satışından en büyük kazancı sağlayan şirketler olduğunu gösteriyor. Bu da bize ABD’nin niçin dünyanın her yerinde uzlaşmazlıkları artırıp, savaşlar çıkardığı sorusunun yanıtını veriyor.

Veriler İçin Kaynak Notu: Bu yazıda kullanılan verilerin tamamı sipri – Stockholm International Peace Research Institution adlı bağımsız kuruluşun sitesindeki database’den alınmıştır (https://www.sipri.org/databases)

Açıklama Notu: sipri’nin verileri derlediği kaynaklar ülkelerin bütçeleridir. Bütçelerin dışında yer alan silahlanma/savunma harcamaları varsa bu verilere yansımamaktadır.

EK TABLOLAR:

Tablo 1: 2017 yılı itibariyle dünyada silahlanmaya en çok para harcayan 20 ülke (milyar USD)

Sıra Ülke Silahlanma/Savunma Harcamaları GSYH GSYH’de Pay (%)
1 ABD 609,8 19.390,6 3,1
2 Çin 228,2 12.014,6 1,9
3 Suudi Arabistan 69,4 683,8 10,1
4 Rusya 66,3 1.527,5 4,3
5 Hindistan 63,9 2.611,0 2,4
6 Fransa 57,8 2.583,6 2,2
7 İngiltere 47,2 2.624,5 1,8
8 Japonya 45,4 4.872,1 0,9
9 Almanya 44,3 3.984,8 1,1
10 Güney Kore 39,2 1.583,0 2,5
11 Brezilya 29,3 2.055,0 1,4
12 İtalya 29,2 1.937,9 1,5
13 Avustralya 27,5 1.379,5 2,0
14 Kanada 20,6 1.652,4 1,2
15 Türkiye 18,2 851,0 2,1
16 İsrail 16,5 350,6 4,7
17 İspanya 16,2 1.314,0 1,2
18 İran 14,5 431,9 3,4
19 Pakistan 10,8 304,0 3,6
20 Tayvan 10,6 579,3 1,8
1.464,9 62.731,1

Tablo 2: Türkiye’nin silahlanma/savunma harcamaları (milyon USD)

Yıl Silahlanma/Savunma Harcamaları GSYH GSYH’de Pay (%)
1950 213,0 3.462 6,2
1951 231,8 4.159 5,6
1952 257,8 4.782 5,4
1953 294,0 5.574 5,3
1954 332,1 5.684 5,8
1955 382,9 6.828 5,6
1956 412,1 7.874 5,2
1957 450,1 10.468 4,3
1958 523,1 12.500 4,2
1959 766,2 15.596 4,9
1960 468,8 9.866 4,8
1961 301,3 5.480 5,5
1962 330,4 6.371 5,2
1963 350,0 7.395 4,7
1964 380,9 7.854 4,8
1965 422,7 8.450 5,0
1966 442,0 10.068 4,4
1967 508,4 11.176 4,5
1968 570,7 18.051 3,2
1969 596,8 20.198 3,0
1970 564,9 19.029 3,0
1971 570,9 17.246 3,3
1972 704,0 21.965 3,2
1973 861,6 27.948 3,1
1974 1.136,7 38.243 3,0
1975 2.285,0 47.452 4,8
1976 2.534,8 53.686 4,7
1977 2.765,8 61.266 4,5
1978 2.727,9 66.829 4,1
1979 3.001,1 81.696 3,7
1980 2.672,0 68.391 3,9
1981 2.814,9 56.419 5,0
1982 2.754,7 64.209 4,3
1983 2.469,4 60.492 4,1
1984 2.190,1 59.098 3,7
1985 2.366,0 66.891 3,5
1986 2.769,4 75.173 3,7
1987 2.889,6 85.980 3,4
1988 2.663,9 90.460 2,9
1989 3.373,7 107.563 3,1
1990 5.315,4 152.001 3,5
1991 5.670,7 151.705 3,7
1992 6.157,9 160.256 3,8
1993 7.075,1 181.806 3,9
1994 5.293,2 130.900 4,0
1995 6.606,2 171.900 3,8
1996 7.512,1 184.600 4,1
1997 7.792,0 191.100 4,1
1998 8.781,0 271.000 3,2
1999 9.951,8 248.000 4,0
2000 9.993,7 265.000 3,8
2001 7.216,1 197.000 3,7
2002 9.050,4 238.000 3,8
2003 10.277,9 312.000 3,3
2004 10.920,8 404.000 2,7
2005 12.081,2 499.000 2,4
2006 13.363,3 548.000 2,4
2007 15.319,2 677.000 2,3
2008 17.127,3 663.000 2,6
2009 16.352,3 645.000 2,5
2010 17.939,4 748.000 2,4
2011 17.304,9 730.000 2,4
2012 17.958,2 877.000 2,0
2013 18.662,6 951.000 2,0
2014 17.772,2 934.000 1,9
2015 15.880,9 855.000 1,9
2016 17.854,0 863.000 2,1
2017 18.189,8 851.000 2,1
385.770,8 14.452.140,0 2,7

Tablo 3: Dünyada 2002 – 2016 yılları arasında silah ve askeri malzeme satışlarının seyri

Yıllar Silah Satışı (Milyar USD) Değişim (%)
2002 201
2003 239 18,9
2004 277 15,9
2005 293 5,8
2006 315 7,5
2007 349 10,8
2008 392 12,3
2009 406 3,6
2010 420 3,4
2011 420 0,0
2012 405 -3,6
2013 406 0,2
2014 397 -2,2
2015 370 -6,8
2016 375 1,4
2002 – 2016 5.265 86,6

Tablo 4: 2016 yılında dünyada en çok silah ve askeri malzeme satışı yapan şirketler (milyon USD)

Sıra Şirket Ülke Silah Satışı Kâr İstihdam
1 Lockheed Martin Corp. ABD 40.830 5.302 97.000
2 Boeing ABD 29.510 4.895 150.500
3 Raytheon ABD 22.910 2.174 63.000
4 BAE Systems İngiltere 22.790 2.351 83.000
5 Northrop Grumman Corp. ABD 21.400 2.200 67.000
6 General Dynamics Corp. ABD 19.230 2.955 98.800
7 Airbus Group Avrupa 12.520 1.101 133.780
8 BAE Systems Inc. (BAE Systems UK) ABD 9.300 29.500
9 L-3 Communications ABD 8.890 647 38.000
10 Leonardo İtalya 8.500 561 45.630
11 Thales Fransa 8.170 1.073 64.100
12 United Technologies Corp. ABD 6.870 5.436
13 Huntington Ingalls Industries ABD 6.720 573 37.000
14 United Aircraft Corp. Rusya 5.160 -67
15 Bechtel Corp. ABD 4.920 53.000
16 Textron ABD 4.760 843 36.000
17 Pratt & Whitney (Un. Tech. Corp. USA) ABD 4.530 35.100
18 Rolls-Royce İngiltere 4.450 49.900
19 Leidos ABD 4.300 246 32.000
20 Harris Corp. ABD 4.200 553 17.000
Did you find apk for android? You can find new Free Android Games and apps.
Share.

Comments are closed.